Współczesny Dionizos

Życie jest najlepszym nauczycielem. Poprzez kolejne doświadczenia i próby człowiek jest w stanie nauczyć się o wiele więcej niż wyczytałby nawet z najmądrzejszych książek. To życie i czasem jego zaskakujące koleje kształtują osobowość, wyrabiają charakter, nadają godności. Tę uniwersalną prawdę zdaje się także potwierdzać Aleksy Zorba, bohater powieści greckiego pisarza Nikosa Kazantzakisa.

Zorba to człowiek wyjątkowy, „król życia”, samotnik i włóczęga, prostak. Żyje z dnia na dzień, nie martwi się o jutro, a cieszy się każdą chwilą. W życiu szuka prostego szczęścia w winie, miłości i muzyce. Utożsamia się z naturą, przez co bywa czasami dziki i barbarzyński – zwłaszcza, gdy wyraża swą radość poprzez szalony taniec czy grę na santuri. Ten nieokrzesany Grek zjawia się nagle w życiu narratora powieści - człowieka niezwykle skromnego, eleganckiego i oczytanego (prawdziwego inteligenta), by całkowicie zmienić jego dotychczasowe życie.

Akcja powieści nie ogranicza się jednak do opowiadanej historii życia Zorby (jakże barwnej!, jakże ciekawej! Aż dziw bierze, że jeden człowiek był w stanie tyle przeżyć!), ale swoją rozlaną i wielowątkową fabułą podejmuje także kilka innych, ważnych i ciekawych wątków, jak choćby: rozważania na temat śmierci i przemijania w kontekście „bieżących” wydarzeń politycznych, pytania o cenę patriotyzmu i sens wojny, dyskusje na temat sztuki, wartości religijnych, wpływie i obecności Boga w życiu człowieka. Jak więc widzimy często rozmowy tych dwóch mężczyzn sprowadzają się do spraw ogólnych, uniwersalnych, dotykają kwestii egzystencjalno -filozoficznych, przez co powieść zamienia się niejako w niezwykłą skarbnicę życiowej mądrości, której królem niepodważalnie jest Zroba. Pomimo swej rubaszności i braku wykształcenia - w dosłownym tego słowa znaczeniu – to właśnie on staje się mentalnym mistrzem i nauczycielem dla oczytanego i wykształconego narratora.  Można więc tu zauważyć konfrontację dwóch życiowych postaw – dionizyjska: buntownicza, energiczna, radosna zderza się apollińską: pełną spokoju i dystansu. 

Autor stworzył w swojej powieści niezwykły klimat. Akcja jest tu nieśpieszna, wiele miejsca poświęca się na luźne refleksje i przemyślenia. Poza tym oczyma narratora poznajemy Grecję, tę tuż po I wojnie światowej. Wkraczamy w jej głąb i obserwujemy nie tylko zachwycające krajobrazy, ale też wnikamy w jej społeczność, poznając mentalność tamtych ludzi, ich obyczajowość. 

Lekturę tej powieści polecam wszystkim! Bez wyjątku! Jest tak niezwykła i mądra, że każdy znajdzie w niej coś dla siebie! Zachęcam do zmierzenia się z Zorbą osobiście :)

„Grek Zorba” Nikos Kazantzakis, wyd. Książka i Wiedza

liczba stron: 269

Moja ocena: 7/10